Zerwane łańcuchy dostaw światowej motoryzacji – wojna w Ukrainie

Po pandemii i globalnym kryzysie chipów rosyjska wojna na Ukrainie wywołała trzeci kryzys w łańcuchu dostaw producentów samochodów w ciągu ostatnich lat. Walki na Ukrainie spowodowały zamknięcie małych, ale ważnych dostawców przemysłowych, zamknięcie zakładów z dala od strefy konfliktu, podczas gdy sankcje i zerwane szlaki handlowe utrudniają transport samochodów i części do i z Rosji, niegdyś postrzeganej jako rynek wzrostu.

Europejscy producenci samochodów, tacy jak Renault, która jest właścicielem AvtoVAZ, rosyjskiej firmy produkującej markę Łada, Volkswagen AG i jej marki Audi, Skoda i producent samochodów sportowych Porsche, są jednymi z najbardziej dotkniętych nagłym zaprzestaniem działalności w Rosji oraz brakiem istotnych części od dostawców z Ukrainy.

Jak wojna na Ukrainie wpływa na problemy z dostawami części?

VW poinformował w połowie marca, że „na tle rosyjskiego ataku na Ukrainę i wynikających z niego konsekwencji” zawiesił produkcję pojazdów w Rosji i eksport do kraju ze skutkiem natychmiastowym i do odwołania. „W związku z rozległą przerwą w działalności biznesowej w Rosji, zarząd analizuje konsekwencje ogólnej sytuacji w tym okresie wielkiej niepewności i wstrząsów” – powiedziała firma.

Motoryzacyjne konsekwencje agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę nie ograniczają się do Europy. W połowie marca  kilkunastu światowych producentów samochodów zawiesiło działalność w Rosji, a niektórzy zamknęli fabryki na czas nieokreślony. Toyota Motor Corp. poinformowała, że zamknie swoją fabrykę w Petersburgu do odwołania. Ford Motor Co. zawiesił spółkę joint venture z rosyjską spółką Sollers OJSC i wstrzymał sprzedaż do tego kraju. Koreański Hyundai Motor Co. Ltd., jeden z największych producentów samochodów w Rosji, zamknął fabrykę w Petersburgu, mówiąc, że ma nadzieję, że zostanie ponownie otwarta pod koniec marca.

Po bezczynności dwóch fabryk we wschodnich Niemczech, koncern VW powiedział, że wkrótce produkcja w jego flagowej fabryce w zachodnich Niemczech ucierpi z powodu brakujących części z Ukrainy, a producenci, którzy prowadzą zakłady w Rosji, twierdzą, że nacisk na łańcuchy dostaw został spotęgowany przez wykluczenie Rosji z międzynarodowego systemu płatności międzybankowych SWIFT. Blokada rosyjskiej przestrzeni powietrznej i zakłócenia szlaków żeglugowych spowolniły przepływ towarów absolutnego minimum, co z kolei winduje ceny za frachty i transport.

Światowi producenci samochodów wypracowali w zeszłym roku wysokie zyski pomimo globalnego niedoboru chipów, który uniemożliwił im produkcję wystarczającej liczby samochodów, aby zaspokoić silny popyt na wielu rynkach. Splątana produkcja spowodowała niewielką selekcję na partiach dealerów i gwałtownie rosnące ceny nowych pojazdów, zwiększając marże zysku producentów samochodów. Konflikt jest nowym ciosem dla branży i może odbić się echem daleko poza sektorem, który należy do największych pracodawców przemysłowych w dużej części krajów.

Analitycy twierdzą, że początkowy wpływ wojny na niektórych producentów samochodów może w tym roku obniżyć globalną produkcję pojazdów o około 1,5 miliona pojazdów. To o 2% mniej niż 84,2 miliona pojazdów, które IHS Markit przewidywał, że przemysł zbuduje przed wojną. Jest jednak kilka analiz mówiących o tym, że globalny rynek motoryzacyjny w tym roku nie wyprodukuje nawet 3 milionów pojazdów – a piszemy to w drugiej połowie marca 2022. Efekty końcowe wojny w Ukrainie trudno przewidzieć, ponieważ wszystko zależy od skali, natężenia i przede wszystkim – długości wojny. Pamiętaj również należy, że z chwilą popisania rozejmu, zacznie się wielomiesięczna (wieloletnia?) odbudowa kraju i gospodarki ukraińskiej. Federacja Rosyjska stała się już gospodarczym wrakiem, a to czy pozostanie ekonomicznym outsiderem nie jest do końca wiadome.

Dlaczego motoryzacja w Europie wstrzymuje linie produkcyjne?

Na ten moment tylko w Polsce w fazę przestoju weszły trzy kluczowe dla przemysłu motoryzacyjnego w Polsce zakłady – fabryki Volkswagena w Poznaniu i Wrześni, oraz Fiata (Stellantis) w Tychach.

Kiedy wybuchła wojna na Ukrainie, dziesiątki producentów części samochodowych zamknęło swoje fabryki w tym kraju. Chociaż Ukraina ma niewielki przemysł części samochodowych, stała się kluczowym dostawcą wiązek przewodów potrzebnych do uporządkowania okablowania samochodu i połączenia jego różnych komponentów. Ukraina również, jak już pisaliśmy, odpowiada za ponad 70% światowej produkcji neonu, gazu potrzebnego do spawania półprzewodników.

Dostawcami takich systemów z fabrykami na Ukrainie są m.in. Leoni AG, japońska Fujikura Ltd., Aptiv Plc oraz Nexans SA. Prace w tych zakładach ustały niemal natychmiast wstrzymane po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji, która uderzyła w fabryki VW w Europie Wschodniej, a także w Niemczech.

W tym tygodniu VW wysłał do domów całą obsadę swojej fabryki w Zwickau we wschodnich Niemczech, gdzie produkuje samochód elektryczny ID.4 na rynki europejskie i na eksport do Stanów Zjednoczonych z powodu brak części.

Marka Porsche, które jest własnością VW AG, wstrzymała produkcję w swojej fabryce w Lipsku, gdzie buduje sedan Panamera i SUVa Macan. Przerwa w produkcji w fabryce może spowolnić zdolność Porsche do dostarczania popularnych modeli klientom na całym świecie.

Bayerische Motoren Werke AG powiedział, że w przyszłym tygodniu przestanie produkować w swojej głównej fabryce w Dingolfing, gdzie rzecznik powiedział, że firma produkuje do 1600 samochodów dziennie, w tym flagowe sedany serii 5, 7 i 8. BMW będzie mieć przestój w swoich zakładach w Monachium i zakładach MINI w Holandii i Wielkiej Brytanii z powodu brakujących części.

Skoda, czeski producent samochodów należący do VW AG, sprzedał w zeszłym roku 90 400 samochodów w Rosji, na drugim co do wielkości rynku europejskim po Niemczech. Czeski producent samochodów buduje pojazdy w wielomarkowych fabrykach VW w Niżnym Nowogrodzie i Kałudze, gdzie firma zawiesiła działalność z uwagi na inwazję Rosji na Ukrainę. Skoda poinformowała również, że zawiesiła działalność w fabryce w Solomonowie na Ukrainie, gdzie jej partner Eurocar montuje modele Skody, takie jak Superb, Kodiaq, Karoq i Fabia na rynek ukraiński. W swojej głównej fabryce w Mlada Boleslav w Czechach producent samochodów ograniczył produkcję całkowicie elektrycznego hatchbacka Enyaq z powodu braku lokalnych części.

Wojna spowodowała, że dostawcy, którzy zamknęli swoje fabryki na Ukrainie, deklarują, że stale oceniają sytuację, aby ustalić, czy i kiedy mogą wznowić produkcję. Tymczasem starają się zastąpić utraconą produkcję na Ukrainie, przenosząc się w inne miejsca.

Jak sankcje gospodarcze wobec Rosji wpływają na sektor motoryzacyjny?

W samej Rosji, gdzie sankcje uniemożliwiły prowadzenie interesów zachodnim firmom, producentom samochodów zaczyna brakować części i zamykają fabryki oraz wstrzymują import.

Toyota Motor Corp. poinformowała w środę, że zawiesi produkcję w Rosji od piątku do odwołania, powołując się na trudności z uzyskaniem potrzebnych części. Toyota buduje modele Camry sedan i RAV4 w swoim zakładzie w Sankt Petersburgu i produkuje do 80 000 pojazdów rocznie. Większość pojazdów jest sprzedawana w Rosji, ale niewielka liczba jest eksportowana do Kazachstanu, Armenii i Białorusi. Toyota zapowiedziała, że ​​wstrzyma również sprzedaż importowanych pojazdów w Rosji. Wraz z pojazdami wyprodukowanymi w kraju i pojazdami sprowadzanymi spoza Rosji. Sprzedaje około 120 000 samochodów rocznie w Rosji.

Mercedes-Benz Group AG, Hyundai, Ford, Renault i BMW zamknęły także rosyjskie zakłady. Zatrzymanie działań operacyjnych w Rosji w skutek sankcji oraz nacisków opinii publicznej nie pozostało bez wpływu na giełdowe kondycje marek – wszystkie w ostatnich kilkunastu dniach tracą na wartości.

Wojna na Ukrainie przyniesie na pewno ponowne pogorszenie dostępności poszczególnych modeli, co wpłynie na ceny dostępnych na rynku pojazdów. Wobec większego zapotrzebowania, niż producenci są w stanie zapełnić, nie należy się spodziewać ofert promocyjnych – sieci dealerskie i tak cierpią od początku 2020 na niedobór towaru i niskie marże. Kryzys półprzewodników jest też kolejnym hamulcem w rozwoju elektromobilności – auta elektryczne potrzebuję nawet 3- krotnie więcej tych komponentów niż auta ICE.

Producenci samochodów muszą błyskawicznie zdywersyfikować źródła zaopatrzenia i przemodelować metody produkcji aby nie popaść w kłopoty finansowe.